Osmose bij boten en zwembaden

Wat is osmose?

Volgens Wikipedia is osmose een proces op basis van diffusie waarbij een vloeistof, waarin stoffen zijn opgelost, door een zogenaamd halfdoorlatend membraan (een semipermeabele, halfdoorlatende wand) stroomt, dat wel het water doorlaat maar niet de opgeloste stoffen, zoals bijvoorbeeld zouten.

Om het in andere woorden te omschrijven:
Wanneer vocht in aanraking komt met delen van het glasvezellaminaat dat niet goed geïmpregneerd is, kan er een chemische reactie ontstaan. Dit kan leiden tot uitzetting of uiteenvallen van de glasvezels en resulteren in kleine blaasjes op het oppervlak. Deze blaasjes zullen groter worden als ze vollopen met vocht. Als je deze blaasjes openmaakt, zul je een verzuurde geur waarnemen en een verkleuring op het laminaat zien. Dit noemt men osmose.

Bij boten en zwembaden kan het polyesterlaminaat osmose vertonen, waarbij waterdamp door het laminaat trekt door een halfdoorlatend membraan zoals een gelcoat of topcoat. Dit kan leiden tot druk aan één kant van het membraan en het water aan de andere kant. Dit kan de binding van de glasvezels aantasten, wat leidt tot uitzetting en uiteenvallen van het laminaat.

Wat zijn de oorzaken van osmose?

Osmose bij boten

Vroeger was osmose een veelvoorkomend probleem bij boten of jachten die lange tijd in het water bleven liggen. Dit kwam vaak doordat sommige fabrikanten niet de beste polyesterharsen gebruikten, maar in plaats daarvan kozen voor goedkopere opties. Gelukkig hebben zij inmiddels begrepen dat gebruik van hoogwaardigere harsen leidt tot betere schepen. Ook de kwaliteit van gel- en topcoats is sterk verbeterd. Er is nu niet alleen gezorgd voor een betere waterbestendigheid, maar ook voor een verbetering van de UV-bestendigheid en slijtvastheid.

Osmose bij zwembaden

Helaas zien we vandaag de dag nog steeds osmose bij zwembaden. Dit komt onder andere door de hogere watertemperatuur dan bijvoorbeeld in zee, maar ook door het gebruik van waterzuiveringstechnieken die niet altijd even onschadelijk blijken te zijn. Bijvoorbeeld chloor en zoutelektrolyse kunnen een andere uitwerking hebben op het semipermeabele membraan. Ook producenten van mono-bloks zijn zich bewust van deze problematiek en hebben verbeterde kwaliteiten van gelcoat geïntroduceerd. Ook de harsen zijn veranderd en zijn geëvalueerd van een standaard polyester naar een vinylester.

Deze laatste is vergelijkbaar met een epoxy wat betreft chemische resistentie, waardoor osmose niet meer voorkomt. Er zijn echter bedrijven die beweren dat ze een epoxy zwembad aanbieden, maar in werkelijkheid is het een vinylester. Houd er rekening mee dat epoxy niet goed UV-bestendig is en kan verkleuren. Gelukkig zijn er ook kwalitatief goede oplossingen om een oud zwembad met osmose te renoveren.

Hoe kan je een oppervlak met osmose herstellen?

1. Verwijder alle oude polyester
2. Spoel grondig na met zuiver water en laat alles volledig opdrogen
3. Plaats de benodigde lagen glasmat in combinatie met vinylesterhars
4. Afwerken met pre- en topcoat of met gelcoat voor toepassingen op boten

Wat zijn de juiste producten om osomose te voorkomen of behandelen?

Hars en glasmat
Epoxy- of vinylesterharsen op basis van bisphenol A zijn de juiste materialen om osmose te voorkomen of te behandelen als het gaat om de verwerking met glasmatten.

Gelcoat
Als gelcoat kies je best voor het type isoftaalzuur neopentylglycole (ISO/NPG) houdend polyesterhars, deze heeft een zeer goede water- en weersbestendigheid met een verhoogde slagvastheid en krasvastheid.

Topcoat
Voor de topcoat is het aanbevolen om te kiezen voor een polyesterhars met neopenthylglycol-tereftaalzuur, dit heeft goede eigenschappen zoals chemische-, water- en UV-bestendigheid en is bestand tegen chloorwater en waterstofperoxide bij watertemperaturen tot 30°C.

Kan ik zelf osmose behandelen en herstellen?

Er zijn diverse oplossingen om osmose te behandelen of te voorkomen, afhankelijk van de grootte en complexiteit van het project. Als doe-het-zelver kan je zelf eenvoudige reparaties uitvoeren, zoals het vervangen van beschadigde lagen of het aanbrengen van een nieuwe topcoat. Echter, als het om grotere reparaties gaat of als je onzeker bent over je eigen vaardigheden, is het aan te raden om advies te vragen aan professionals. Zij kunnen je begeleiden in het hele traject en garanderen een kwalitatief goed eindresultaat, zodat je weer jarenlang kunt genieten van je prachtige zwembad.